Zdany egzamin a jazda bez prawa jazdy – czy grozi za to kara?

Czy po zdaniu egzaminu na prawo jazdy można prowadzić bez blankietu (dokumentu) prawa jazdy? Czy grozi za to kara? Kiedy można prowadzić po zdaniu egzaminu? Niedawny wyrok, jaki wydał polski sąd w tej sprawie został podważony i wszystko wskazuje na to, że zmieni pogląd na obowiązujące w Polsce przepisy.

Czy można jeździć autem od razu po zdaniu egzaminu? Czy obowiązuje jakiś okres czasu, kiedy fakt ten się uprawomocnia? Okazuje się, że sprawa jest bardziej ciekawa niż mogą niektórzy sądzić, zwłaszcza po nowelizacji przepisów dotyczących Prawa o Ruchu Drogowym. Co jeszcze bardziej interesujące, problemy z interpretacją prawa ma zarówno Policja jak i Sądy, czego dowiodła sytuacja pewnej Polki sprzed kilku miesięcy.

Kara za jazdę bez prawa mimo zdanego egzaminu

Kobieta została oskarżona o to, że 9 września 2022 roku prowadziła samochód bez wymaganych uprawnień. Zgodnie z przepisami, osoba, która kieruje pojazdem mechanicznym na drodze publicznej bez odpowiednich uprawnień, może zostać ukarana aresztem, ograniczeniem wolności lub grzywną nie mniejszą niż 1500 złotych.

Zobacz: Zakaz prowadzenia pojazdów kat. B a inne kategorie – przełomowy wyrok!

W wyroku nakazowym, wydanym przez Sąd Rejonowy 5 października 2022 roku, kobieta została uznana za winną i ukarana grzywną w wysokości 1500 złotych. Dodatkowo, orzeczono o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych przez okres 8 miesięcy. Ze względu na fakt, że kobieta odmówiła złożenia sprzeciwu od wyroku w odpowiednim terminie, orzeczenie stało się prawomocne. Problem polegał na tym, że Sąd uzyskał od Starostwa Powiatowego informację, że ukarana odebrała prawo jazdy 27 września 2022 r. i w tym dniu dane przekazano do Centralnej Ewidencji Kierowców. Ale decyzja administracyjna przyznająca uprawnienie do prowadzenia pojazdów kategorii B została zaś wydana 9 września 2022 r. I tutaj wkroczył Rzecznik Praw Obywatelskich.

Sąd nie miał racji

Zdaniem Rzecznika, wyrok musi ulec kasacji, bowiem zachowanie obwinionej nie wypełniało znamion wykroczenia z art. 94 § 1 k.w. Sąd pochopnie wydał decyzję, bez zapoznania się dokładnie z materiałem dowodowym. Tymczasem w protokole przesłuchania z dnia 15 września 2022 r. kobieta wyjaśniła, że zdała egzamin na prawo jazdy 18 sierpnia 2022 r. i była przekonana, że ma już uprawnienia do kierowania autem. Samego blankietu nie miała, bo po nowelizacji prawa dokumentu prawa jazdy nie trzeba mieć przy sobie. A wyroki Sądu Najwyższego w podobnych sprawach są jasne.

 Zasadniczo, osoba prowadząca pojazd mechaniczny, za wykroczenie z art. 94 § 1 k.w. będzie odpowiadała wyłącznie wtedy, gdy nigdy nie posiadała uprawnień do kierowania pojazdami albo co prawda posiadała w przeszłości owe uprawnienia i zostały jej one cofnięte, ale działa nieumyślnie. Natomiast osoba, która prowadzi pojazd mechaniczny mimo cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami i czyni to umyślnie, będzie odpowiadała za przestępstwo z art. 180a k.k.

I teraz najważniejsze kwestia – kiedy można prowadzić auto jeśli zdany został egzamin? Rzecznik Praw Obywatelskich nie ma tu żadnych wątpliwości i wystąpił w obronie skazanej.

Kiedy można prowadzić auto po zdaniu egzaminu?

Przed wszystkim trzeba zauważyć, że błędem jest twierdzenie, że uprawnienia do kierowania nabywa się z dniem pozytywnego zdania egzaminu na prawo jazdy, czy w momencie fizycznego odbioru dokumentu z urzędu, czy też z dniem wpisania do ewidencji kierowców. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, uprawnienie do kierowania pojazdami nabywa się z datą wydania przez starostę decyzji administracyjnej przyznającej te uprawnienia, zaś fizyczny odbiór dokumentu jest tylko czynnością materialno-techniczną.

Od 5 grudnia 2020 roku nie ma obowiązku posiadania w trakcie jazdy dokumentu prawa jazdy. 

Z logicznego punktu widzenia prawo jazdy, pozwolenie, karta motorowerowa i karta rowerowa nie są dokumentami uprawniającymi do prowadzenia, lecz dokumentami stwierdzającymi takie uprawnienia. Samo uprawnienie przyznaje się w formie decyzji, a prawo jazdy lub inny dokument odzwierciedla tylko treść tej decyzji.

Winna czy niewinna?

Podsumowując, kobieta której zarzucano jazdę bez prawa jazdy, od 9 września 2022 roku posiadała uprawnienia do prowadzenia samochodów osobowych (kategorii B), co wynikało z decyzji administracyjnej wydanej tego samego dnia. Data ta znajduje się w jej dokumencie prawa jazdy. Niemniej jednak, kobieta nie miała fizycznie przy sobie prawa jazdy w momencie kontroli przez funkcjonariuszy, co uniemożliwiło jej jego okazanie. Kobieta nie miała jednak mieć blankietu, bo na mocy nowelizacji art. 38 ustawy Prawo o Ruchu Drogowym, z dnia 14 sierpnia 2020 roku, która obowiązuje od 5 grudnia 2020 roku, kierujący pojazdem nie jest już zobowiązany do posiadania fizycznego dokumentu prawa jazdy Rzeczpospolitej Polskiej (RP).

Zobacz: RPO: zatrzymanie prawa jazdy bez wyroku sądu jest niedopuszczalne!