Klauzula napraw – co to takiego i jakie korzyści daje w trakcie naprawy auta?

Klauzula napraw (KN) to przepis prawny, który miał na celu ograniczyć monopol producentów w zakresie produkcji i sprzedaży części zamiennych. W przypadku rynku samochodowego KN pozwoliła na produkcję i sprzedaż zamienników części nadwoziowych w znacznie niższych cenach. Jej wprowadzenie odbiło się jednak nie tylko na obniżce cen podzespołów, ale dała szereg innych korzyści każdemu właścicielowi samochodu.

Obecna sytuacja rynkowa w zakresie części samochodowych jest bardzo atrakcyjna dla właścicieli aut z uwagi m.in. na olbrzymi asortyment podzespołów samochodowych od wielu producentów. Większa konkurencja oznacza przede wszystkim niższe ceny i większy wybór. Właściciel auta, który potrzebuje do niego nowy reflektor, zderzak czy atrapę chłodnicy, nie musi kupować wyłącznie drogich części z ASO, tylko może poszukać certyfikowanych zamienników w znacznie niższej cenie i tej samej jakości. Wszystko dzięki tzw. KN (klauzuli napraw), która wiele lat temu ograniczyła monopol producentów samochodów i przytemperowała ich zapędy w kreowaniu monopolu na rynku części nadwoziowych. Zmieniła ona nie tylko rynek części, ale spowodowała, że znacznie spadły np. ceny ubezpieczeń komunikacyjnych. Niestety, producenci aut nie zamierzają się poddawać i próbują forsować przepisy mające na celu ograniczyć rynek tzw. zamienników.

Co to jest klauzula napraw?

Klauzula napraw (KN) to pomysł Komisji Europejskiej na ograniczenie monopolu koncernów w zakresie produkcji i sprzedaży zewnętrznych części do szerokiego grona artykułów i produktów sprzedawanych na terenie UE. Rynek samochodowy był jednym z tych, który najbardziej liczył na wdrożenie nowych przepisów. W założeniach KN daje niezależnym od koncernów samochodowych firmom możliwość produkowania widocznych części nadwoziowych bez zgody producenta auta. KE chciała w ten sposób ograniczyć ceny części na rynku i poszerzyć ofertę podzespołów w ramach wolnego rynku.

Reflektory, zderzaki czy błotniki to części, które najczęściej ulegają zniszczeniom w trakcie kolizji samochodowych. Klauzula napraw miała pozwolić na produkcję tańszych zamienników tych części. W niektórych krajach koncerny zablokowały jednak taką możliwość, przez co części do wybranych samochodów można kupić tylko w ASO. Oryginalny reflektor do Peugeota 206 kosztuje w ASO 717 zł i jest zapakowany w pudełko Peugeota (choć wyprodukowało to Valeo). Ten sam reflektor zapakowany w pudełko Valeo kosztuje w hurtowni Polcar 337 zł, czyli 2 razy taniej. Dostępny jest też zamiennik reflektora produkowany jest też przez firmę TYC (jakość PJ). Ten kosztuje 163 zł. Klauzula napraw zapewnia zatem większy wybór części i znacznie niższe ceny.

W tym celu klauzula napraw miała zostać wprowadzona do dyrektywy 98/71/WE i docelowo obowiązywać w całej UE. Wpływy koncernów były jednak na tyle duże, że w maju 2014 roku Komisja Europejska wycofała się z tego pomysłu. Klauzula obowiązuje jednak w 11 państwach UE, a w Polsce od 2007 roku istnieje zapis w ustawie Prawo własności przemysłowej bezpośrednio się do niej odwołujący. Dzięki temu na tę chwilę produkcja i sprzedaż w Polsce tańszych zamienników części nadwoziowych są jeszcze możliwe.

Dlaczego w Polsce można produkować i sprzedawać zamienniki części?

W 2007 roku wprowadzona została nowelizacja ustawy Prawo własności przemysłowej, w której to pojawił się zapis inspirowany klauzulą napraw mówiący o tym, że

Art. 1061. 1. Ochrona z tytułu prawa z rejestracji wzoru nie przysługuje wytworowi, który stanowi część składową wytworu złożonego, używaną do naprawy tego wytworu w taki sposób, by przywrócić mu jego wygląd początkowy.

Oznacza to tyle, że polskie prawo usankcjonowało możliwość produkowania zamienników części nadwoziowych, o ile są to elementy niezbędne do przywrócenia pierwotnego wyglądu produktu. W kontekście samochodu są to zatem jego elementy zewnętrzne takie jak np. maska, zderzak, błotniki czy lusterka, bez których nie można przywrócić autu jego fabrycznego wyglądu.

Przedni zderzak do 10-letniego Berlingo II kosztuje w ASO  2270 zł. Jego zamiennik (prezentowany na zdjęciu o jakości PJ) można nabyć w hurtowni Polcar za 261 zł. Różnica w cenie sięga zatem ponad 2000 zł. Dzięki klauzuli napraw polski klient ma możliwość wyboru tańszych części nadwoziowych. Nic dziwnego, że koncerny samochodowe próbują zabronić w Polsce sprzedaży tego typu zamienników.

Co ważne, części te nie mogą zostać wykorzystane do produkcji nowych samochodów (tzw. składaków), a jedynie do napraw już istniejących pojazdów. Klauzula napraw pozwala na odtworzenie pierwotnego wyglądu pojazdu i przywrócenie mu jego pełnej użyteczności, przy zaangażowaniu niższych środków finansowych. Zabrania jednak produkcji całych pojazdów przy wykorzystaniu tych części.

Jakie korzyści daje klauzula napraw?

Klauzula napraw miała ogromny wpływ na rynek motoryzacyjny w Polsce i w UE. Bo choć nie weszła jako przepis obligatoryjny w całej UE, to wiele krajów, w tym Polska, wdrożyło ją do swoich aktów prawnych. A to przyniosło ogromne korzyści dla każdego polskiego właściciela pojazdu i to w bardzo szerokim spektrum. Po pierwsze właściciel auta dostał możliwość wyboru części jakie chce użyć do naprawy auta – droższych oryginalnych czy konkurencyjnych zamienników. A różnica w cenach części nadwoziowych okazała się naprawdę ogromna.

Klauzula napraw, która pozwoliła wprowadzić na rynek zamienniki przyniosła jednak nie tylko oszczędności w zakupie części, ale spowodowała także szereg innych korzyści w tym m.in.:

1. szeroki wybór części różnych producentów (w tym części oryginalnych sprzedawanych taniej poza ASO w pudełkach bez logo koncernów samochodowych)
2. tańsze części oryginalne w ASO (konkurencja)
3. wyższą jakość części zamiennych (konkurencja)
4. dostęp do części wycofanych już ze sprzedaży przez producentów aut
5. niższe składki ubezpieczeniowe AC
6. zwiększanie podaży części i coraz niższe ceny zamienników.

Zobacz: Jak długo dostępne są części samochodowe w ASO?

Większa konkurencja na rynku części nadwoziowych przełożyła się na ich niższe ceny, a te z kolei wpłynęły pozytywnie na rynek ubezpieczeniowy w Polsce. To dzięki klauzuli napraw, polski kierowca ma możliwość wyboru tańszej polisy ubezpieczeniowej czy sposobu naprawy pojazdu. Klauzula pozwoliła też w znacznym stopniu rozwiązać problem braku części wycofanych z produkcji przez koncerny samochodowe. Miała też wpływ na ograniczenie kradzieży aut na części, bo na rynku pojawiły się tanie części zamienne z legalnego źródła. Trudno wyobrazić sobie, jak zareagowałby rynek, gdyby z polskiego prawa została usunięta klauzula napraw, a wraz z nią zamienniki części.

Części zaprezentowane w artykule pochodzą z oferty Autoryzowanej Sieci Handlowej Polcar