Wniosek o uchylenie mandatu – jak anulować mandat karny?

Czy uchylenie mandatu jest w polskim prawie możliwe? Czy to prawda, że przyjęcie mandatu oznacza brak możliwości odwołania się od niego? Jak radzić sobie w sytuacji, gdy pod wpływem stresu przyjęliśmy mandat, choć wina wcale nie leżała po naszej stronie? Oto nasz poradnik dotyczący tego jak uchylić mandat karny.

W sytuacji, gdy kierowca przyjął mandat karny traci on z automatu możliwość złożenia odwołania. Wraz z przyjęcie mandatu staje się on prawomocny i wykonalny. Na możliwość odwołania się od przyjętego mandatu nie wpływa nawet fakt, że kierowca jest bez winy lub wcale nie popełnił wykroczenia. Kierowca nie jest jednak całkowicie na straconej pozycji. Istnieje bowiem możliwość uchylenia prawomocnego mandatu (anulowania mandatu). W tekście przedstawiamy w jaki sposób anulować mandat karny.

Mandat karny – czym jest w świetle polskiego prawa

Mandat karny jest rozstrzygnięciem prawomocnym. W związku z tym jego uchylenie jest instytucją szczególną i możliwe tylko w konkretnych przypadkach. Mandat jest formą ukarania sprawcy wykroczenia. Zgodnie jednak z art. 1 § 1 Kodeksu wykroczeń odpowiedzialności za wykroczenie podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany. Ponadto art. 1 § 2 Kodeksu wykroczeń kładzie nacisk na podmiotowy warunek wykroczenia, jakim jest wina sprawcy, podkreślając, że nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Zobacz: Nowy taryfikator punktów karnych od 2017 roku?

Powyższe oznacza, że sama sprzeczności z normą zawartą w przepisie nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności. Bezprawność jest warunkiem koniecznym, ale do uznania czynu za wykroczenie potrzebna jest jeszcze wina sprawcy.

Uchylenie mandatu karnego – kiedy można złożyć wniosek?

Zgodnie z artykułem 101 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli:

1. grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie,
2. grzywnę nałożono na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat,
3. ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15–17 Kodeksu wykroczeń, tj. w razie obrony koniecznej, stanu wyższej konieczności lub wobec osoby, która w czasie czynu nie mogła rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem (niepoczytalność lub chroba).

W związku z powyższym wniosek o uchylenie mandatu można złożyć w następujących, przykładowych sytuacjach:

1. czyn był zabroniony tylko do dnia 19 stycznia 2017 roku, a kierowca otrzymał za niego mandat po tym dniu, np. 20 stycznia 2017 roku,
2. kierowca otrzymał mandat za czyn, za który przepisy nie przewidują mandatu, a ukarać może jedynie sąd na podstawie wyroku,
3. kierowca parkuje samochód w niedozwolonym miejscu, by udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu w wypadku,
4. kierowca przekroczył prędkość, bo miał atak schizofrenii i wydawało mu się, że ktoś go goni i musi przyśpieszyć, żeby przed nim uciec,

Wniosek o uchylenie mandatu – kto i gdzie może go złożyć?

Wniosek o uchylenie mandatu może złożyć kierowca, który dostał mandat a jest pewny, że został ukarany w sposób niesłuszny. Wobec osoby młodszej niż 17 lat wniosek mogą złożyć jego rodzice lub opiekun prawny. Uprawnienie takie posiada również przedstawiciel ustawowy lub kurator reprezentujący interesy osoby ubezwłasnowolnionej.

Wniosek należy złożyć w terminie 7 dni od przyjęcia mandatu!

Wniosek o uchylenie mandatu składa się do sądu rejonowego, który jest właściwy dla Komendy Policji wskazanej na mandacie (miejsca, w którym kierowca otrzymał mandat).

We wniosku należy podać takie informacje jak imię i nazwisko, numer PESEL, miejsce zamieszkania, serię i numer mandatu, opis całego zdarzenia i okoliczności, które wyjaśnią, dlaczego mandat powinien zostać uchylony. Złożenie wniosku jest bezpłatne.

We wniosku warto powołać świadków zdarzenia, o ile tacy są. Należy zatem przedstawić wszelkie dowody zmierzające do wykazania, iż kierowca nie mógł zostać ukarany mandatem, z uwagi na okoliczności, które zostały omówione powyżej.

Wniosek musi zostać koniecznie podpisany. Można go wysłać do sądu listem poleconym lub złożyć osobiście w biurze podawczym sądu.

Uchylenie mandatu – orzecznictwo sądowe

Nie budzi wątpliwości, że wniosek o uchylenie mandatu jest szczególnym, nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, skoro może być wniesiony jedynie od prawomocnej decyzji o nałożeniu mandatu. Oznacza to, że sąd działający w trybie art. 101 k.p.s.w. jest sądem rozpoznającym nadzwyczajny środek zaskarżenia kwestionujący prawomocne już rozstrzygnięcie, i może jedynie uchylić prawomocny mandat karny (wtedy kwestia wznowienia postępowania mandatowego w ogóle nie powstaje), albo nie uwzględnić wniosku (wznowienie postępowania mandatowego jest wówczas niedopuszczalne), a postanowienie tej treści nie narusza wówczas prawomocności decyzji o nałożeniu mandatu.

Por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2003, sygn. akt: I KZP 25/03

Zobacz: Przekroczona liczba punktów karnych i nieprzyjęcie mandatu – co z prawem jazdy?