Zatrzymanie prawa jazdy: kiedy trzeba zdawać ponownie egzamin?

Zatrzymanie prawa jazdy może dotyczyć kierowcy, który m.in. przekroczył 24 punkty karne. Nie jest to jednak jedyny powód, przez który prawo jazdy może zostać zatrzymane. W niektórych przypadkach zatrzymanie prawa jazdy będzie wiązało się z koniecznością ukończenia kursu na nowo. Kiedy po zabranym prawie jazdy trzeba ponownie zdawać egzamin?

Kiedy Policja zatrzyma prawo jazdy?

Prawo o ruchu drogowym zawiera katalog sytuacji, w których kontrolujący kierowcę policjant ma obowiązek zatrzymania prawa jady. Prawo jazdy zawsze jest zatrzymywane za pokwitowaniem, w sytuacji:

1. uzasadnionego podejrzenia, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
2. stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność,
3. podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy,
4. gdy upłynął termin ważności prawa jazdy,
5. gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy,
6. gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, ,
7. przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego,
8. przekroczenia przez kierującego pojazdem w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego lub stwierdzenia, na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć, że w okresie 2 lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy popełnił on przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Zobacz: Jak sprawdzić liczbę punktów karnych?

Zatrzymanie prawa jazdy po zmianach prawa

Ponadto wraz z nowelizacją Prawa o ruchu drogowym, które miało miejsce 18 maja 2015 roku, policjant zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem w sytuacji:

1. stwierdzenia braku dokumentu, tj. zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym z wynikiem pozytywnym w zakresie wyposażenia pojazdu w blokadę alkoholową w przypadku, o którym mowa w art. 13 ust. 5 pkt 7 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami – wymóg ten dotyczy kierowcy wobec którego orzeczono nakaz zainstalowania w samochodzie blokady alkoholowej, tj. urządzenia technicznego uniemożliwiającego uruchomienie silnika pojazdu silnikowego i pojazdu szynowego, w przypadku gdy zawartość alkoholu w wydychanym przez kierującego powietrzu wynosi co najmniej 0, 1 mg alkoholu w 1 dm³,
2. prowadzenia pojazdu niewyposażonego w blokadę alkoholową w przypadku, o którym mowa w art. 13 ust. 5 pkt 7 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami,
3. w przypadku ujawnienia czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym,
4. przewożeniu osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji.

Zobacz: Odmowa przyjęcia mandatu – co robić dalej?

Dlaczego pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy jest takie ważne?

Policjant zatrzymujący prawo jazdy ma obowiązek wydania kierowcy stosownego pokwitowania. Pokwitowanie to jest bardzo istotne dla kierowcy, gdyż uprawnia ono do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni, jeśli zatrzymanie prawa jazdy nastąpiło z powodu:

1. stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność,
2. podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy,
3. gdy upłynął termin ważności prawa jazdy.

W pozostałych sytuacjach pokwitowanie nie daje takich uprawnień.

Zatrzymanie prawa jazdy: co dalej?

Po zatrzymaniu prawa jazdy policja przekazuje dokument do prokuratury. Postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy wydaje prokurator (w postępowaniu przygotowawczym w sprawach karnych) albo sąd (w postępowaniu sądowym w sprawach karnych oraz w sprawach o wykroczenia). Na wydanie postanowienia wskazane organy mają  14 dni od otrzymania prawa jazdy, przy czym trzeba mieć na uwadze, iż policjanci powinni prawo jazdy przekazać wskazanym w ustawie organom niezwłocznie, najpóźniej w terminie 7 dni. Łącznie wychodzi więc 21 dni. Od postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy można składać zażalenie.

Zobacz: Potrącenie pieszego mimo przepisowej jazdy: kiedy kierowca zostanie ukarany?

Wydanie takiego postanowienia oznacza dla kierowcy zawieszenie jego uprawnień do kierowania pojazdami. W przypadku naruszania zakazu kierowca narusza art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń (Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze grzywny). Nie popełnia jednak przestępstwa z art. 244 Kodeksu karnego (Kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3).

Kiedy trzeba ponownie zdawać egzamin na prawo jazdy?

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 114 Prawa o ruchu drogowym kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega osoba uprawniona do kierowania pojazdem skierowana decyzją starosty, na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, w razie przekroczenia 24 punktów karnych, które kierowca otrzymał za popełnione wykroczenia.

Ponadto zgodnie z art. 49 ust. 1 pkt 3) ustawy o kierujących pojazdami sprawdzeniu kwalifikacji w formie egzaminu państwowego podlega osoba ubiegająca się o przywrócenie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub tramwajem cofniętego na okres przekraczający rok lub cofniętego w związku z utratą kwalifikacji oraz osoba ubiegająca się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, którego była pozbawiona na okres przekraczający rok.

Zobacz: Trzecia tablica rejestracyjna będzie legalna od 1 stycznia 2016 roku

Prawo jazdy zostaje zdającemu wydane po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu państwowego sprawdzającego kwalifikacje, odpowiedniego do rodzaju uprawnienia (kategorii prawa jazdy).

Czy egzamin można zdać w innym kraju? Na to pytanie odpowiedzi udzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, który w wyroku z dnia 22 stycznia 2015 roku stwierdził, że:

Przepis art. 41 ust. 3 Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r., który miałby uzasadniać pogląd o wzajemnym uznawaniu przez strony Konwencji zdanych egzaminów sprawdzających kwalifikacje kierowców, mówi jedynie o tym, że umawiające się strony podejmą starania, by prawa jazdy w ich krajach były wydawane kierowcom z odpowiednimi umiejętnościami. Z takiego „zobowiązania” stron Konwencji do podjęcia odpowiednich starań nie można absolutnie wyprowadzić wniosku o automatycznym spełnieniu warunku z art. 49 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z 2011 r. o kierujących pojazdami, w przypadku zaliczenia w innym kraju egzaminów koniecznych do uzyskania prawa jazdy. Ten, ani żaden inny przepis Konwencji nie reguluje kwestii równoważnego traktowania egzaminów sprawdzających kwalifikacje w różnych krajach – stronach umowy międzynarodowej.

Zatrzymanie prawa jazdy: orzecznictwo sądowe

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2014 r., I OSK 2664/12

Tylko wykazanie w postępowaniu prowadzonym przez starostę, na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b p.r.d. stosownym orzeczeniem, że liczba punktów jest nieprawidłowo wyliczona, może stanowić podstawę do tego, aby starosta nie skierował kierowcy na kontrolne sprawdzenie, na wniosek komendanta. Nie zostanie bowiem spełniona przesłanka, o której mowa w art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b p.r.d., w innym przypadku, gdy nie ma żadnego przeciwdowodu – stosownego orzeczenia – wskazana przez komendanta wojewódzkiego, a wynikająca z ewidencji prowadzonej przez Policję, liczba punktów jest wiążąca i obligująca starostę do wydania decyzji kierującej na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 12 lutego 2014 r., III SA/Kr 871/13

Ani starosta, ani samorządowe kolegium odwoławcze, prowadząc postępowania w sprawie dotyczącej uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, nie mają kompetencji do samodzielnego ustalania ilości punktów przypisanych kierowcy ze względu na naruszenie przez niego przepisów ruchu drogowego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 27 marca 2013 r., III SA/Wr 19/13

Wykładnia art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b Prawa o ruchu drogowym zwraca uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze, na jego jednoznaczne i kategoryczne sformułowanie, zwłaszcza na użycie bezwarunkowego określenia „podlega”, co nie pozwala na żadne wątpliwości, co do obligatoryjnego charakteru powinności poddania się sprawdzeniu kwalifikacji przez kierowcę, któremu przypisano skutecznie ponad 24 punkty karne z tytułu naruszania zasad obowiązujących w ruchu drogowym. Po drugie, analizowany przepis odsyła wyłącznie do normy art. 130 ust. 1 p.r.d., a nie do całego art. 130 (jego pozostałych ustępów). Obie poczynione uwagi uzasadniają stwierdzenie, że z chwilą przypisania 25 (lub większej liczby) punktów, starosta jest zobowiązany skierować takiego kierowcę na kontrolne sprawdzenie jego kwalifikacji, na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji. Kierowca nie może już wtedy skorzystać z uprawnienia, o którym mowa w art. 130 ust. 3 p.r.d. Udział w szkoleniu nie może bowiem stanowić mechanizmu umożliwiającego obejście bezwzględnie wiążącego przepisu art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b i uniknięcia w ten sposób przewidzianej tam sankcji.

Zobacz: Auto w leasingu a abonament RTV za radio – kto płaci?