Krystalizacja płynu AdBlue to problem, którego skutki bywają kosztowne w naprawach. Można jej zapobiegać stosując odpowiednie środki i dodatki do AdBlue. Na czym polega proces krystalizacji AdBlue, w jakiej temperaturze zachodzi i jakie daje objawy?
System AdBlue to jeden z najdroższych układów poprawiających jakość spalin emitowanych przez silniki wysokoprężne. Choć bazuje na relatywnie niedrogim płynie AdBlue, to elementy konstrukcyjne tego systemu są bardzo drogie. Dla przykładu zbiornik płynu AdBlue do nowego Isuzu D-MAX 1.9 D kosztuje 17 tys. zł brutto, a mówimy o pojemniku o pojemności 17 litrów. Do tego trzeba doliczyć układ wtryskowy, zasilający, czujniki itd. Co gorsza, system AdBlue może zostać uszkodzony przez … płyn AdBlue w wyniku jego krystalizacji. Co jeszcze ciekawsze, krystalizacja AdBlue może zajść zarówno w temperaturach ujemnych, jak i podczas upałów. Jak to możliwe?
Krystalizacja AdBlue – temperatura
Proces krystalizacji AdBlue polega na wytrącaniu się kryształów mocznika (CO(NH₂)₂) oraz jego produktów rozkładu w wyniku zmian temperatury i warunków chemicznych w układzie SCR. Płyn AdBlue, czyli 32,5% roztwór mocznika w wodzie demineralizowanej, ma temperaturę krystalizacji wynoszącą około -11°C, co oznacza, że w niskich temperaturach część wody zamarza, a mocznik zaczyna się wytrącać w postaci białego osadu.
W trakcie działania układu SCR AdBlue jest rozpylane w strumieniu spalin, gdzie pod wpływem ciepła zachodzi jego termiczny rozkład do amoniaku (NH₃) i dwutlenku węgla (CO₂). Jeśli jednak warunki nie są optymalne – na przykład temperatura jest zbyt niska lub występują zanieczyszczenia – dochodzi do niepełnego rozkładu mocznika i powstawania produktów ubocznych, takich jak biuret, cyjanuran lub izocyjanian amonu, które mają tendencję do krystalizacji i osadzania się na elementach układu.
Skrystalizowane osady mogą blokować przewody, wtryskiwacze AdBlue oraz pompę, prowadząc do awarii układu dozowania i redukcji NOx. Proces ten jest nieodwracalny w normalnych warunkach eksploatacyjnych i wymaga mechanicznego usunięcia osadów lub czyszczenia chemicznego.
Krystalizacja AdBlue w wysokiej temperaturze i przy upałach
Warto zauważyć, że proces krystalizacji płynu AdBlue, który składa się w 67,5% z wody i 32,5% z mocznika, zachodzi nie tylko na mrozie. Już w temperaturze ok. 30–40°C może dojść do powolnej degradacji roztworu, zwłaszcza jeśli dochodzi do odparowania wody, co zwiększa lokalne stężenie mocznika i sprzyja jego wytrącaniu. Powyżej 60°C mocznik zaczyna się intensywniej rozkładać, a przy 80–100°C mogą tworzyć się produkty uboczne, takie jak sole amonowe np. biuret (NH₂CONHCONH₂), który może osadzać się w układzie dozowania.
Te białe zacieki na lakierze to skrystalizowany mocznik.
Największe ryzyko krystalizacji i powstawania trwałych osadów pojawia się w zakresie 100–180°C, gdy mocznik ulega termicznemu rozkładowi do izocyjanianu amonu (NH₂CNO), który łatwo polimeryzuje i tworzy twarde złogi. Dopiero w temperaturze powyżej 180–200°C izocyjanian amonu ulega dalszemu rozpadowi na amoniak (NH₃) i dwutlenek węgla (CO₂), co jest pożądane dla redukcji NOx, ale jeśli rozkład jest niepełny, może dojść do tworzenia trwałych osadów blokujących wtryskiwacz AdBlue lub elementy układu SCR. W praktyce oznacza to, że AdBlue może krystalizować nie tylko w niskich temperaturach (poniżej -11°C), ale także w warunkach przegrzewania, zwłaszcza jeśli system SCR nie jest prawidłowo chłodzony lub pracuje w niestabilnych warunkach temperaturowych.
Skutki krystalizacji AdBlue
W przypadku, gdy dochodzi do krystalizacji płynu AdBlue, skutki tego procesu bywają naprawdę kosztowne. Najczęściej usterką jest zatkanie wtryskiwacza AdBlue. Krystalizacja mocznika prowadzi do tworzenia twardych osadów, które mogą blokować wtrysk i skutkować brakiem możliwości prawidłowego dozowania roztworu mocznika do układu wydechowego, co powoduje, że system SCR nie działa poprawnie, a emisja tlenków azotu (NOx) wzrasta. W takich przypadkach najczęściej auto odmawia współpracy z uwagi na brak możliwości spełnienia norm emisji spalin. Kolejnym problemem jest zatykanie przewodów dozujących AdBlue. Białe kryształy mocznika mogą osadzać się również w przewodach, którymi płynie AdBlue do układu wydechowego. To prowadzi do blokowania przepływu roztworu. Jeśli przewody zostaną zatkane, konieczne jest ich czyszczenie lub wymiana.
Zbiornik i pompa AdBlue w modelu Citroen C4 Grand Picasso 2.0 HDI nie występują jako osobne części. W przypadku awarii pompy, modułu lub zbiornika trzeba wymieniać całość, części dostępne tylko w ASO, koszt 4800 zł.
Kosztowną awarią jest uszkodzenie pompy AdBlue. Osady mocznika mogą prowadzić do zatarcia pompy, co skutkuje całkowitą awarią układu. Co gorsza, wielu producentów, jak np. Citroen, łączy pompę ze zbiornikiem płynu i w przypadku awarii pompy, niezbędna jest wymiana całego zbiornika wraz z modułem i pompą.
Zdarza się też, że kryształy mocznika lub ich produkty uboczne, takie jak biuret czy izocyjanian amonu,osadzają się na powierzchni katalizatorów SCR. To zmniejsza ich efektywność w redukcji tlenków azotu (NOx) i prowadzi do ich stopniowego uszkodzenia, co może wymagać wymiany drogich elementów układu.
W rzadkich przypadkach, produkty krystalizacji mogą dotrzeć do czujników (temperatury czy ciśnienia), które są kluczowe dla monitorowania pracy układu SCR. Zanieczyszczenie tych elementów może prowadzić do błędnych odczytów i błędów systemowych, a w konsekwencji do ograniczenia mocy silnika lub wejścia pojazdu w tryb awaryjny.
Krystalizacja AdBlue i jej zapobieganie
Aby uniemożliwić proces krystalizacji mocznika, stosuje się specjalistyczne preparaty. Są one popularne zwłaszcza wśród kierowców aut ciężarowych, podróżujących w niesprzyjających i zmiennych warunkach klimatycznych. Z jednej strony obniżają temperaturę krystalizacji mocznika, ale mogą też pełnić rolę stabilizatorów, które umożliwiają mocznikowi rozpuszczenie się w wodzie, a tym samym zablokowują możliwość wytrącanie się twardych osadów. Często też zawarte są w nich także substancje neutralizujące lub modyfikujące produkty uboczne rozkładu mocznika, takie jak biuret czy izocyjanian amonu.
Krystalizacja AdBlue następuje w temperaturze poniżej -11° C. Można jej zapobiegać stosując dedykowane środki jak np. Anti Cristal od Ceramizatora.
W naszym kraju produkowany jest m.in. preparat o nazwie Anti Cristal polskiej firmy Ceramizator, który blokuje krystalizację AdBlue zarówno w niskich, jak i w wysokich temperaturach. Aplikuje się go bezpośrednio do wcześniej w pełni napełnionego zbiornika AdBlue. Jedna butelka preparatu wystarcza na maksymalnie 100 litrów płynu AdBlue. Od użytkownika wymaga się w zasadzie tylko pamiętania o jego aplikacji podczas dolewania AdBlue.
I choć stosowanie chemii niestety podnosi koszty eksploatacji, to biorąc pod uwagę potencjalne koszty napraw choćby najmniejszego elementu systemu SCR (AdBlue), nie są to kwoty wysokie. W myśl zasady lepiej zapobiegać niż leczyć.
Zobacz: Częste wypalanie DPF – co robić? Jakie są przyczyny?
Dodaj komentarz